۵ دستورالعمل انجمن روانشناسی آمریکا برای متخصصان فعال در حوزه ملال جنسیتی
دلایل زیادی برای ابتلای یک فرد به ملال جنسیتی ذکر شده است. اخیرا در تحقیقاتی که صورت گرفته جنبه های زیستی این موضوع پر رنگ تر شده است.
دومین کنفرانس سالانه بررسی ابعاد سلامتی ترنس سکشوال ها در ایران برگزار شد و در این کنفرانس از ابعاد مختلف پزشکی، روانشناسی، فقهی و … مساله ملال جنسیتی مورد بررسی قرار گرفت. دکتر علی شیخ الاسلامی، مدیرعامل موسسه خانواده سلامت بنیان نیز یکی از سخنرانان این کنفرانس بود که از بعد روانشناختی مساله ملال جنسیتی را مورد بررسی قرار داد. در این گزارش به مهمترین مطالب مطرح شده در این سخنرانی می پردازیم.
ضرورت تشخیص افراد مبتلا به ملال جنسیتی از افرادی که این پوشش را انتخاب می کنند
در جامعه ما به دلیل تابوهایی که در حوزه مسایل جنسی وجود دارد کسانی که مبتلا به ملال جنسیتی هستند دچار چالش های زیادی می شوند. یکی از چالش های مهم در این زمینه تشخیص درست افراد مبتلا از افرادی است که ملال جنسیتی ندارند اما پوشش ملال جنسیتی را برای خود انتخاب می کنند. چون برخی از افراد هستند که جهت گیری جنسی آنها ایراد دارد و برای این که جهت گیری آنها مورد پذیرش جامعه قرار نمی گیرد در این پوشش قرار می گیرند و همین مساله چالش هایی را ایجاد می کند. به همین دلیل باید درست تشخیص دهیم تا به افرادی که دچار ملال جنسیتی هستند کمک کنیم.
به دلیل همین عدم تمایز و مشکلات فرهنگی و اجتماعی موجود، جامعه ما هنوز نتوانسته افرادی که ملال جنسیتی دارند را بپذیرد. البته، در سال های اخیر اقدامات خوبی در جهت فرهنگ سازی انجام گرفته تا جامعه درک درستی از ملال جنسیتی داشته باشد.
یکی از مشکلات این است که گروه های تخصصی دانش کمی در این رابطه دارند و گاهی برخوردهایی که با این افراد از سوی گروه های تخصصی صورت می گیرد برخوردهای خالی از اشکالی نیست.
تأثیر عوامل زیستی و هورمونی در ابتلا به ملال جنسیتی
دلایل زیادی برای ابتلای یک فرد به ملال جنسیتی ذکر شده است. اخیرا در تحقیقاتی که صورت گرفته جنبه های زیستی این موضوع پر رنگ تر شده است. به طوری که تحقیقات نشان داده اند مادرانی که در دوره بارداری تحت تأثیر هورمون های جنسی بوده اند میزان فرزندان مبتلا به ملال جنسیتی که به دنیا آورده اند در مقایسه با مادرانی که دچار این مساله نبوده اند بیشتر بوده است. این تحقیقات عوامل هورمونی و عصب شناختی را دلیل ابتلای فرد به ملال جنسیتی می دانند. البته، این تحقیقات همچنان ادامه دارد.
نگاه جامعه شناختی به این موضوع
در رویکرد اجتماعی، بحث ادراک نقش های جنسیتی، جامعه پذیری جنسیتی و وجود کلیشه های مربوط به ساختار اجتماعی قدرت در فرهنگ مدنظر قرار می گیرد. شاید در جامعه ما یا جوامع مردسالار کسانی که نمی توانستند کلیشه ها و نقش های جنسیتی را بپذیرند تمایل به تغییر جنسیت داشتند تا بتوانند قدرت را به دست بیاورند.
رویکرد روانشناختی و توجه به سبک های فرزندپروری
رویکرد روانشناختی اعتقاد دارد که سبک های فرزندپروری والدین، سرزنش های مادر، مداخل بیش از حد مادر و فاصله گرفتن پدر از فرزند می تواند در ایجاد اختلال روانشناختی برای پسران نقش داشته باشد. این رویکرد معتقد است فرد مبتلا به ملال جنسیتی از نظر قابلیت های شخصیتی و سبک های یادگیری دچار اشکال است. نظریه های یادگیری اجتماعی تأکید دارند که والدین نقش جنسی فرد را مورد تقویت قرار دادند و باعث شدند کودک به این سمت گرایش پیدا کند.
ضرورت در پیش گرفتن رویکرد بین رشته ای
البته، هنوز با قطعیت نمی شود در این باره صحبت کرد چرا که اختلاف عقیده در گروه های مختلف تخصصی در این زمینه بسیار زیاد است و باید رویکردی بین رشته ای را برای این موضوع در نظر بگیریم. باید تیمی که همه گروه های تخصصی شامل روانشناسی، جامعه شناسی، جراحی و … در آن هستند در کنار هم به این افراد خدمات ارایه کنند و ارتباطات این افراد باید قوی باشد تا کمک بیشتری به افراد مبتلا داشته باشند.
در تشخیص و درمان باید توجه کنیم مبتلایان در کدام طیف قرار دارند
در زمینه تشخیص و درمان باید به پیامدهایی که ملال جنسیتی برای فرد ایجاد می کند هم توجه داشته باشیم. بسیاری از کسانی که ملال جنسیتی دارند از سوی خانواده و جامعه طرد می شوند و افسرده، منزوی و دچار ترس و اضطراب می شوند که این مشکلات نیاز به درمان دارند.
در مورد مساله ملال جنسیتی نیز باید به افراد کمک کنیم تا بتوانند آماده شوند برای این که عمل جراحی را انجام دهند یا خیر؟ چون برخی از این افراد خودشان به انجام عمل جراحی تمایل ندارند و فقط در این حد که نقش های جنسیتی را برعهده بگیرند و بتوانند مانند جنس دیگر در جامعه حضور داشته باشند به آرامش آنها کمک می کند و درمان می شوند. برخی هم تا زمانی که جراحی را انجام ندهند به آرامش نمی رسند. پس مبتلایان به ملال جنسیتی طیف وسیعی را در برمی گیرند از افرادی که نیاز به درمان های سبک دارند تا کسانی که در کنار سایکوتراپی باید عمل جراحی انجام دهند.
۱ سال آزمون واقعی در جامعه با جنسیت دیگر
بخشی از روند درمانی با روند تشخیص یکی است. ما می گوییم قبل از این که فرد به سن ۱۸ سالگی برسد به هیچ وجه نباید عمل جراحی انجام دهد. همچنین، حداقل یک سال باید روان درمانی صورت بگیرد سپس عمل جراحی انجام شود. از سوی دیگر، قبل از عمل جراحی فرد باید حداقل ۱ سال آزمون واقعی در جامعه داشته باشد. یعنی اگر خانم است به مدت ۱ سال در نقش یک آقا در جامعه زندگی کند و بتواند به تدریج تطبیق نقش پیدا کند. بسیاری از این افراد وقتی در دوره یک ساله آزمون قرار می گیرند از عمل جراحی منصرف می شوند. همچنین، در این فاز تشخیص می دهیم که بسیاری از افراد هیچ نیازی به تغییر جنسیت ندارند.
چالش های مبتلایان به ملال جنسیتی
افراد مبتلا به ملال جنسیتی از طرف جامعه با چالش هایی رو به رو هستند به طوری که مورد خشونت واقع می شوند. همچنین، به آنها برچسب هایی مانند “منحرف جنسی” و … زده می شود که این برچسب ها می تواند پیامدهایی به همراه داشته باشد. این افراد مورد تبعیض قرار می گیرند و خیلی از اوقات از حقوق خود محروم می شوند. خیلی از خانواده ها تا مدت ها فرزندشان را زندانی می کنند یا از سایر روش های خشونت آمیز استفاده می کنند. مسایل فرهنگی و قومیتی نیز باعث می شوند پذیرش این موضوع نوعی ننگ به حساب بیاید و حتی برخی حاضرند فرزند خود را بکشند تا این ننگ از دامن آنها پاک شود.
دستورالعمل انجمن روانشناسی آمریکا برای متخصصان فعال در این حوزه
انجمن روانشناسی آمریکا دستورالعملی برای افرادی که می خواهند در این حوزه فعالیت کنند در نظر گرفته است. این دستورالعمل در ۵ شاخه مواردی را مدنظر قرار داده است که متخصصین فعال در این حوزه باید به این موارد عمل کنند. این شاخه ها عبارتند از:
- دانش و آگاهی های بنیادی درباره ملال جنسیتی
- برچسب، تبعیض و موانع حمایت از افراد مبتلا
- کمک به بهتر شدن کیفیت زندگی این افراد و افزایش طول عمر آنها
- ارزیابی، درمان و کمک به مداخلات درمانی
- آموزش و تربیت جامعه و متخصصان
در بخش دانش و آگاهی های بنیادی مهمترین مساله این است که نگاه ما نسبت به جنسیت یک نگاه سوگیرانه نباشد و بپذیریم که این افراد انسان و واجد ارزش های انسانی هستند و هر فردی می تواند هویتی را برای خود انتخاب کند که شاید با جنسیت او در بدو تولد همخوانی نداشته باشد. یعنی کسی می تواند در حوزه درمان این افراد کار کند که ملال جنسیتی را پذیرفته باشد.
گاهی اوقات مشکلات کسانی که ملال جنسیتی دارند به دلیل مساله درونی و گرایش درونی آنهاست اما گاهی مشکلات آنها برگرفته از این است که در جامعه در اقلیت قرار دارند و این در اقلیت بودن برای آنها استرس ها و نگرانی هایی را ایجاد می کند. این دو مساله را باید از هم تفکیک کنیم تا در بخش ارزیابی و درمان بتوانیم رویکرد مناسبی را در نظر بگیریم.
فراهم کردن حمایت های خانوادگی و اجتماعی از افراد مبتلا
باید بتوانیم حمایت خانوادگی و اجتماعی را برای یک فرد مبتلا به ملال جنسیتی فراهم کنیم و مراقبت های مناسبی از او داشته باشیم. این مساله کمک می کند که نگاه آن فرد به زندگی مثبت شود و بتواند کیفیت بهتری در زندگی داشته باشند. افرادی که طرد می شوند، مورد خشونت واقع می شوند و حمایت های خانوادگی و عاطفی را از دست می دهند آسیب پذیرتر می شوند.
ضرورت توجه به ارتباطات عاطفی و جنسی افراد مبتلا
مساله بعدی پیامدهایی است که بحث جنسیت روی مسایل عاشقانه و روابط جنسی این افراد می گذارد و باید بخشی از فرایند درمان را روی این ارتباطات عاطفی و عاشقانه و رابط جنسی این افراد متمرکز کنیم و آموزش های لازم را به آنها ارایه دهیم تا کمترین میزان آسیب را در این ارتباطات تجربه کنند.
موضوع دیگر این است که سبک های والدینی این افراد و خانواده های آنها با هم متفاوت است و در فرایند درمان باید به این موضوع دقت کنیم. در واقع، یکی از جنبه هایی که در فرایند درمان باید مورد توجه قرار گیرد سبک رفتاری والدین و فرایندی است که در خانواده برای این افراد اتفاق می افتد.
رعایت قواعد اخلاقی در انجام تحقیقات
در تحقیقاتی که در این زمینه صورت می گیرد باید به قوانین و قواعد حقوقی و اخلاقی توجه لازم را داشته باشیم و سعی کنیم حقوق این افراد و قواعد اخلاقی به درستی در تحقیقات ما رعایت شود. همچنین، نباید از یافته های تحقیقاتی سوءاستفاده کنیم یا با بیان سوگیرانه یافته ها نباید مسیر تحقیقات را منحرف کنیم.