ازدواج جوانان و راهکارهای پوشالی

هفته ازدواج در سال جاری نیز گذشت و مسئولین مختلفی در این هفته به مصاحبه و ارائه راهکار پرداختند. نمایندگان مجلس و رسانه ها نیز هر یک از بعدی وارد ماجرا شده و پیشنهاداتی برای رفع مشکل ازدواج جوانان مطرح کردند. آنچه که مثل هر سال در تمام این صحبتها و راهکارها به چشم می خورد نشناختن درست این پدیده و پیچیدن نسخه های عجیب و غریب و بی حاصل مثل گذشته بود.

بررسی دقیق یکایک صحبتها و نظرات ارائه شده نشان می دهد مسئولین امر و نمایندگان محترم مجلس این پدیده را نشناخته اند و به همین دلیل راهکارهایی هم که ارائه می دهند راهکارهای نتیجه بخشی نخواهد بود.

برای  حل یک مساله ابتدا باید ابعاد مساله به خوبی شناخته و شفاف شود. وقتی یک مساله به درستی درک نشود و تجزیه و تحلیل درستی راجع به علل ایجاد کننده ان صورت نگیرد و ابعاد و عوامل موثر بر انها به درستی شناخته نشود طبیعی است که راه حل درستی هم برای آن پیدا نخواهد شد.

ضعف بدنه کارشناسی دولت و مجلس

سالهاست ضعف بدنه کارشناسی در دستگاههای دولتی و نهادهای سیاستگذار در حوزه ازدواج و خانواده را گوشزد کرده ام و متاسفم از اینکه علیرغم هشدارها و توصیه ها همچنان در بر همان پاشنه بی تدبیری می چرخد و باز هم راهکارهای بی نتیجه ارائه می شود. امسال پا را فراتر گذاشته و بحث ازدواج اجباری و زورکی را هم مطرح می کنند که یادآور نکاح های اجباری طالبان و داعش در مناطق تحت تصرف خود می باشد. یکی از مسئولین نیز به نقش سگ و نگهداری ان در بی رغبتی به ازدواج و فرزندآوری اشاره می کند. یا دیگری گرانی جهیزیه و اجاره خانه را علت العلل عدم رغبت به ازدواج در نظر می گیرد و راهکار افزایش وام ازدواج را می دهد و به پدیده فروش دختران برای دریافت وام ازدواج که رو به گسترش نهاده است توجهی نمی کند.

اینکه امروز جوانان ما به ازدواج بی رغبت هستند امری واضح است که در تحقیقات و پژوهشهای مختلفی نیز به اثبات رسیده است و آمارها نیز خود گویای این مساله می باشد. اما اینکه دلیل این بی رغبتی را ساده سازی کرده و آنرا در مشکلات مالی و اقتصادی خلاصه کنیم امری اشتباه است. مسئولین عادت کرده اند عوامل ایجاد کننده مسائل اجتماعی را ساده سازی کنند و به دنبال آن راهکارهایی ارائه دهند و بر راهکارهای خویش نیز اصرار زیادی دارند بگونه ای که تجربه دولتهای مختلف در یک بازه زمانی ۳۰ ساله نشان می دهد طرحهها و برنامه ها یک به یک ارائه و شکست خورده اند و سالها بعد همان طرح شکست خورده در قالبی بزک شده مجددا ارائه شده و میلیاردها تومان از بودجه های کشور به پای این طرحها سوخته و از بین رفته است و نتیجه ای عاید نشده است.

همانطور که بیان شد رغبت به ازدواج کاهش یافته است ولی دلایل این بی رغبتی نیاز به یک بررسی جامع در کل کشور دارد. قطعا دلایلی که جوانان پولدار بالای شهر تهران برای عدم ازدواج دارند با دلایل عدم ازدواج جوانان جنوب شهر تهران متفاوت است. دلایل جوانان ساکن استانهای محرومی مثل سیستان و بلوچستان و کردستان با دلایل جوانان ساکن استانهای برخوردارتری چون کرمان و اصفهان و خراسان قطعا متفاوت است. برخی دلایل فرهنگی دارند، برخی دلایل اجتماعی، برخی دلایل اقتصادی، برخی هم مجموعه ای از این عوامل را توامان با هم دارند و نمی توان برای همه آنها یک نسخه پیچید.

اگر مسئولین امر یادبگیرند بجای ساده سازی و نسخه پیچی های اینچنینی از دخالت در این امور دست بردارند شاید بتوان امیدوار بود که وضع از آنچه که هست بدتر نشود وگرنه امید بهبود نمی توان داشت.

راهکار چیست؟

بعنوان یک فعال اجتماعی و فردی که سالهاست در حوزه خانواده فعالیت می نماید به مسئولین امر توصیه می کنم قبل از ارائه هر گونه راهکاری ابتدا کلیه پیامدها و نتایج راهکارهای اجرا شده از ۳۰ سال قبل تاکنون مورد بررسی دقیق قرار گیرد و دلایل و چرایی شکست طرحها و برنامه ها استخراج شود تا در تدوین برنامه های بعدی مد نظر قرار گیرد. همچنین با انجام یک تحقیق جامع کشوری به بررسی علل و عوامل موثر بر کاهش رغبت به ازدواج بپردازند سپس بر اساس نتایج به دست امده برای هر منطقه طرح مناسب ان منطقه را طراحی و اجرایی کنند تا نتیجه درخور و شایسته ای به دست آید. جز این راهکار دیگری برای رفع مشکلات حوزه ازدواج و خانواده نیست.

همچنین باید توجه داشت در حوزه مسائل انسانی اجبار و اکراه نه تنها جواب نمی دهد بلکه نتیجه معکوسی خواهد داشت. در این حوزه باید با راهکارهای فرهنگی و تشویقی مستمر پیش رفت تا به نتیجه مناسب رسید و نتایج نیز به سرعت حاصل نمی شود بلکه در بازه زمانی بیشتری به بار می نشیند. به همین دلیل از ارائه راهکارهای ضربتی و زودگذر و اجبار گونه یا تنبیهی باید به شدت پرهیز نمود. نقش سایر حوزه ها در حوزه ازدواج و خانواده نیز نباید از نظر دور بماند. بسیاری از تصمیمات ما در حوزه های سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی و فرهنگی اثر غیر مستقیمی بر این حوزه دارد لذا بعنوان کار کارشناسی باید اثرات سایر طرحها و برنامه ها را بر حوزه خانواده همیشه مد نظر قرار داد.

امیدوارم در دولت جدید تدبیر مناسبی برای حوزه ازدواج و خانواده در نظر گرفته شود و این طرحها و تبلیغاتی که در حال حاضر در سخنرانیهای نمایندگان مجلس و رسانه ها بیان می شود، اجرایی نشود. اجرای این طرحها و برنامه ها بحران را بزرگتر می سازد و اثرات و پیامدهای منفی ان را بیشتر می نمایاند. حوزه خانواده و ازدواج جای ازمون و خطای مسئولین نیست و باید توجه داشته باشند که اساس بسیاری از مشکلات امروز جامعه برگرفته از طرحها و برنامه هایی است که دولتهای گذشته در طی ۳۰ سال بدون در نظر گرفتن پیامدها اجرا کردند و کانون خانواده را با مشکلات لاینحل روبرو ساختند. خانواده اساس و زیربنای یک جامعه است و نگاه درست به نقش خانواده می تواند بسیاری از معضلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را حل کند. و نگاه نادرست به خانواده و بی توجهی به آن می تواند ساختار جامعه را به سمت نابودی پیش ببرد.